Dzisiaj obserwacje komet są nieco bardziej skomplikowane, jednak w zasięgu każdego posiadacza sprzętu optycznego z minimum wiedzy astronomicznej. Mimo to każda obserwacja amatorska jest ważona na równi z obserwacjami przez profesjonalne obserwatoria, a każda obserwacja jest na wagę złota.
Jak przygotować się do obserwacji komet.
Warto stworzyć listę komet widocznych podczas danej obserwacji które mogą być w zasięgu naszego sprzętu obserwacyjnego. W tym celu można za pomocą programu sprawdzić jasności jakie podają efemerydy dla komet znajdujących się danej nocy nad horyzontem, następnie należy wydrukować mapkę z położeniem komety na daną noc, bądź ręcznie zaznaczyć położenie na mapce (np. w atlasie). Jednak najprościej wejść na mój blog, tutaj znajdziecie mapki wszystkich jaśniejszych komet widocznych aktualnie na niebie.
W co warto się zaopatrzyć?
-wspomniana wyżej mapka z zaznaczoną pozycją komety (dobrze jest aby dana mapka miała zaznaczone gwiazdy z jasnością ok. 2 mag mniejszą niż jasność komety którą podaje efemeryda)
-latarka z czerwonym światłem,
-zegarek (ze stoperem, bądź stoper osobno),
-ołówek,
-notatnik,
-teleskop/lornetka, bądź inny sprzęt obserwacyjny (w przypadku tych najjaśniejszych i największych komet wystarczą nasze oczy)
-okular z krzyżem (bardzo ułatwia ocenę rozmiarów komy, oraz ocenianie kąta pozycyjnego warkocza).
-krzesełko, termos kawy/herbaty i wszystko czego potrzebujemy do wygody ;)
To w zasadzie wszystko co jest nam potrzebne, do wykonania profesjonalnej obserwacji komety.
Jedynym, ale największym wymogiem jest ciemne niebo.
Będąc już pod ciemnym niebem, po rozłożeniu całego ekwipunku, warto usiąść i odpocząć ok. 20-30min. Jednak ten odpoczynek ma też inny, znaczący cel – przystosowanie wzroku do ciemności.
Po tym odpoczynku, zabieramy się za odnalezienie naszego celu. Gdy posiadamy lornetkę i teleskop, warto najpierw zaznajomić się z obszarem położenia komety przy pomocy lornetki.
Po odszukaniu już danej komety wykonujemy następujące obserwacje:
-ocena jasności komety,
-ocena średnicy komy,
-ocena stopnia kondensacji otoczki (DC),
-ocena długości warkocza,
-oraz ocena kąta pozycji warkocza.
Jak poprawnie przeprowadzić oceny?
Ocena jasności komety
Tutaj do dyspozycji mamy 4 metody ocen:
1. Metoda Bobrownikoffa
a) Odnajdujemy dwie gwiazdy porównania, jedną jaśniejszą (A) i drugą ciemniejszą (B) od komety (K).
b) rozogniskujemy je do tego stopnia, aby „rozmyte” gwiazdy były tej samej wielkości co koma.
c) przyjmujemy, skalę 10 jednostek, która wyraża różnicę jasności między jaśniejszą gwiazdą porównania a ciemniejszą (czyli A-B=10), w tej skali umieszczamy jasność komety aby otrzymać różnicę jasności (w jednostkach) po między obiema gwiazdami porównania (np. K<A=4; K>B=6)
d) wykonujemy obliczenie metoda interpolacyjną.
Najbardziej dokładna metoda.
2. Metoda Sidgwicka
a) zapamiętujemy rozmiar komy, jaki widzimy w ostrym obrazie,
b) odnajdujemy dwie gwiazdy porównania,
c) rozogniskowujemy obraz tak aby rozmyte gwiazdy przybrały zapamiętaną wielkość komy.
d). powtarzamy czynności c) i d) jak w pierwszej metodzie.
Metodę tą stosujemy dla komet ciemnych i mocno rozmytych, które po rozogniskoaniu stają się niewidoczne.
3. Metoda Morrisa
a) rozogniskowujemy obraz komy do tego stopnia aby nie była ona całkowicie rozmyta, lecz jednolicie zagęszczona,
b) zapamiętujemy rozmiar komy po rozogniskowaniu,
c) odnajdujemy gwiazdy porównania,
d) rozogniskowujemy obraz gwiazd do zapamiętanej wielkości komy,
e) powtarzamy czynności c) i d) jak w pierwszej metodzie.
Stosujemy dla komet słabo widocznych, ale mocno skondensowanych.
4. Dziel i rządź
a) rozogniskowujemy obraz komy tak aby rozkład jasności był równomierny na całej jej powierzchni,
b) odnajdujemy gwiazdy porównania,
c) przy rozogniskowanym obrazie komy i gwiazd porównania, dokonujemy oceny jasności dla dowolnego fragmentu komy, (należy wykonać obliczenia metodą interpolacyjną),
d) liczymy ile średnic gwiazdy (rozogniskowanej) mieści się w średnicy otoczki,
e) wyliczamy jasność całkowitą ze wzoru:
m1=m*2.5log (s2)
gdzie:
m1 – Jasność całkowita,
m – jasność ocenionego fragmentu,
s – ilość średnic gwiazdy porównania zawartej w średnicy komy.
Stosujemy dla komet z dużą komą, które albo nie mieszczą się w polu widzenia, albo rozogniskowanie ich tak aby rozmyty obraz gwiazd był wielkości rozmytej komy jest niemożliwe.
Interpolacyjna metoda obliczeniowa:
 |
| A-jasność, jaśniejszej gwiazdy porównania, B-jasność słabszej gwiazdy porównania, K-jasność komety, m-różnica jednostek między kometą a gwiazdą A, n-różnica jednostek między kometą a gwiazdą B |
 |
K<A=3; K>B=7 przykładowe porównanie jasności komety z gwiazdami. |
Istnieją 3 sposoby oceny rozmiarów kątowych komy.
1. Metoda, odczytu danych z mikrometra pozycyjnego. (najdokładniejsza metoda)
2. Metoda mierzenia czasu przejścia komy przez linie krzyża okularu. Polega ona na zmierzeniu czasu przejścia całej średnicy komy i odczytania z mapy jej deklinacji.
Rozmiar wyliczamy z następującego wzoru:
 |
| Gdzie: C – rozmiar komy w minutach łuku t’;t” – minuty; sekundy czasu przejścia komy Do; D’ – stopnie; minuty deklinacji komety |
3. Metoda szkicu. Polega ona na naniesieniu szkicu komety na mapkę, następnie uruchamiamy program, bądź za pomocą cyrkla i podziałki (jeśli jest na mapce naniesiona) mierzymy naszkicowaną komę.
Ocena stopnia kondensacji otoczki (DC)
Ocena kondensacji komy mówi o stanie rozmieszczenia jasności na jej powierzchni.
Wartość DC wyrażamy w skali od 0 do 9. Gdzie DC=0 odpowiada komie jednorodnie rozmytej i jasnej na całej jej powierzchni, natomiast DC=9 odpowiada komie gwiazdopodobnej.
Ocena długości warkocza
Jeśli kometa posiada warkocz, należy go zmierzyć. Pomiar wykonujemy podobnie jak w przypadku pomiaru średnicy komy. Jednak, metoda okularu z krzyżem niema tutaj zastosowania. Pozostaje pomiar mikrometrem astrometrycznym, bądź szkicowanie.
Ocena kąta pozycji warkocza (PA)
Kąt pozycyjny warkocza, wyznacza kąt zawarty pomiędzy linią łączącą środek komy z punktem północy, a prostą wzdłuż której rozciągnięty jest warkocz. Wartości zapisujemy od 0o do 360o. Kąt mierzymy w przeciwną stronę do kierunku ruchu wskazówek zegara.
Dany kąt mierzymy z mapki, z naniesionym szkicem komety wraz z warkoczem. Odnajdujemy północ na naszej mapce (przydatna jest mapka z naniesioną siatka współrzędnych równikowych), następnie za pomocą kątomierza, odmierzamy PA.
Własne obserwacje można przesyłać na grupę dyskusyjną, bądź na moim blogu po przez e-mail, lub w komentarzach postów o danej komecie. We wszystkich przypadkach obserwacje należy zapisywać tak jak opisałem to w tekście powitalnym, na tym blogu.
pogodnego nieba i wielu jasnych komet!
